Rhaid i Barc Cenedlaethol Newydd yng Nghymru fod yn Esiampl ar gyfer Byd Natur, yr Hinsawdd a Chymunedau Lleol, medd ymgyrchwyr
Mae datganiad ar y cyd, wedi’i arwain gan Yr Ymgyrch Dros Barciau Cenedlaethol ac wedi’i lofnodi gan 18 o sefydliadau, gan gynnwys RSPB Cymru, WWF a’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol, wedi’i ryddhau. Daw hyn cyn bod disgwyl i ymgynghoriad cyhoeddus gael ei gynnal ar gynlluniau ar gyfer Parc Cenedlaethol newydd yng ngogledd-ddwyrain Cymru fis Medi yma.
Mae’r datganiad yn galw ar Lywodraeth Cymru i osod uchelgeisiau uchel ar gyfer yr ardal arfaethedig gyda fframwaith ategol a fydd yn galluogi Parc Cenedlaethol newydd, y cyntaf i’w ddynodi yng Nghymru ers dros 60 mlynedd, i fod yn esiampl yn y DU.
Wrth fynd i’r afael â’r holl heriau sy’n wynebu Cymru, gan gynnwys argyfyngau’r hinsawdd a byd natur a phwysau cynyddol ar gymunedau gwledig, mae’r datganiad yn argymell cyfres o gamau gweithredu a fydd yn galluogi’r Parc Cenedlaethol newydd i gyflawni ei ddibenion a ffynnu mewn cyfnod o gyfyngiadau ariannol. Mae’r rhain yn cynnwys:
- Pwyslais ar adfer rhywogaethau, newid hinsawdd, a ffin sy’n ystyried yr amrywiaeth lawn o gynefinoedd a rhywogaethau sy’n bresennol yn yr ardal. Dylid cael cymorth wedi’i dargedu i ffermwyr a rheolwyr tir yn yr ardal a phwyslais ar adfer byd natur.
- Ymrwymiad i gyllid newydd a pharhaus ar lefel a fydd yn galluogi’r Parc Cenedlaethol newydd i gyflawni ei lawn botensial, gan sicrhau nad oes unrhyw effeithiau andwyol ar y Parciau Cenedlaethol presennol yng Nghymru.
- Cynnal gwytnwch economaidd a chymdeithasol ar gyfer cymunedau lleol. Bydd y Parc Cenedlaethol newydd yn ardal lle mae pobl yn byw ac yn gweithio. Mae’n rhaid cefnogi’r trefi bach, y pentrefi a’r cymunedau oddi mewn i’r parc er mwyn cynnal gwytnwch, y dreftadaeth Gymraeg a chynaliadwyedd.
- Mae’r rhain yn cynnwys trefniadau llywodraethu wedi’u moderneiddio sy’n sicrhau bod gan y rhai sy’n ymwneud â gwneud penderfyniadau am y Parc Cenedlaethol newydd y sgiliau angenrheidiol a’u bod yn cynrychioli cymunedau lleol a phoblogaeth ehangach Cymru.
Dywedodd Gareth Ludkin, Uwch Swyddog Polisi’r Ymgyrch Dros Barciau Cenedlaethol:
“Rydym yn croesawu cynigion ar gyfer Parc Cenedlaethol newydd yng ngogledd-ddwyrain Cymru ac yn credu bod hwn yn gyfle unwaith mewn cenhedlaeth i Gymru greu Parc Cenedlaethol gwirioneddol enghreifftiol sy’n arwain y ffordd ar gyfer gweddill y DU.
Rydym am weld Parc Cenedlaethol newydd a all fynd i’r afael ag argyfyngau’r hinsawdd a byd natur heddiw a hefyd achub ar y cyfle i adeiladu cymunedau gwydn, rheoli pwysau ymwelwyr, ac arloesi ar gyfer iechyd Cymru a’r DU yn y dyfodol.”
Dywedodd Caroline Conway o Ymgyrch Diogelu Cymru Wledig: “Mae hwn yn gyfle gwych i fodelu’r ffordd yr hoffem weld yr holl dirweddau dynodedig yn cael eu rheoli, a gallwn fod ar flaen y gad o ran ehangu y parciau cenedlaethol ymhellach a’n tirweddau cenedlaethol fel y maent ar hyn o bryd”
Dywedodd Cyfeillion Bryniau Clwyd a Chadeirydd Dyffryn Dyfrdwy, Martyn Holland: “Mae’r Cyfeillion yn awyddus i weld y cyfle’n cael ei gymryd i wella a gwarchod tirwedd arbennig ein hardal, gyda bioamrywiaeth ac adferiad byd natur yn flaenllaw. Rydym yn croesawu’r pwyslais bod yn rhaid gwneud hyn tra’n cynnal gwytnwch a chynaliadwyedd cymunedau lleol.”
Mae Cyfoeth Naturiol Cymru newydd ryddhau Adroddiad Cyfnod Ymgysylltu sy’n amlygu nifer o gyfleoedd allweddol yn ogystal â phryderon a godwyd yn ystod cyfnod o ymgysylltu â’r cyhoedd ym mis Tachwedd 2023.
Gyda sylw nawr yn troi at yr ymgynghoriad ym mis Medi, mae llofnodwyr y datganiad ar y cyd yn gobeithio y bydd eu galwadau yn cael eu hadlewyrchu ochr yn ochr â’r adroddiad ymgysylltu er mwyn cryfhau’r cynigion.